Achteruitgang is de nieuwe vooruitgang

In de jaren 60 al, van de vorige eeuw, was het geloof in Nederland een aflopende zaak. Elke katholiek of protestant, die de jaren van verstand bereikte, viel van zijn geloof af. En wilde voortaan niets meer te maken hebben met verhalen over hel en verdoemenis. En al die andere kinderachtige onzin. Logisch, zou je denken.

Zo'n 15 jaar geleden interviewde ik een Egyptische schrijver die over zijn idyllische jeugd in Cairo vertelde. Je kon slenteren over boulevards langs terrasjes en cafeetjes. Heimelijk minnekozen met het buurmeisje in het portiek. Tot Nasser overleed en Sadat de leiding van Egypte overnam. Sadat had Nasser moeten beloven dat hij zijn westerse lijn voort zou zetten. Het lijk was nog niet koud of Sadat riep Egypte uit tot islamitische staat. De cafeetjes werden gesloten, er kwamen koranwinkels voor in de plaats, de vrouwen moesten zich bedekken en het liefst zichzelf onzichtbaar maken enzovoorts. Kortom, de lol was er vanaf.

In De Volkskrant van vandaag staat een interview met Betsy Udink, journaliste, schrijver. Door haar huwelijk met een Nederlandse diplomaat woonde ze in Cairo, Damascus, Ryad, Islamabad, Istanboul en Ankara. Over haar leven in Saoedi-Arabië schreef zij het boek Achter Mekka, dat mij de ogen opende wat de islam betreft. Vergeleken met dat regime waren de nazi's, bij wijze van spreken, nog redelijke figuren. Ik las en hoorde over de islamisering maar dacht in mijn naïviteit, dat gebeurt ver weg. Als die mensen zich gelukkig voelen bij die achterlijkheid, moeten zij dat weten. Maar hoeveel heeft een burger te vertellen over de gang van zaken in zijn eigen land?

Openbaar strand in Egypte, 1960

 

 

Meisjes van Atatürk, Zonen van de Sultan, heet het nieuwe boek van Udink over Turkije. Over Erdogan, Fethullah Gülen (voorheen vriend van Erdogan, nu diens doodsvijand, zo gaat dat in die kringen) en Öcelan, de Koerdische leider, zegt zei: 'Allemaal kleine sultans. Het gelijk is aan hun kant en de macht behoort hun toe. Öcelan, die andere Koerdische partijen rücksichlos kapotmaakte en zijn eigen mensen vermoordde net als Stalin.' Haar ervaringen met het Midden-Oosten, met de islamitische wereld, gaan terug tot de jaren 70 van de vorige eeuw. De onstuitbare opkomst van de islam, waarin het succes van Erdogan past, maakte ze mee. "Het is als een springvloed gegaan, niet tegen te houden en het wordt alleen maar meer.'

Politieke rally in Egypte, jaren 60

Reclame voor zeep, 1960

Betsy Udink heeft er ook wel een verklaring voor: 'Wat de secularisten verkeerd hebben gedaan, is neerkijken op de gewone man. Die vindt troost in het geloof, de gezelligheid van het samen bidden op vrijdag, samen ramadan vieren, samen naar de preek luisteren en veiligheid vinden in een net islamitisch leven. De seculiere elite bestond uit deftige heren die handkussen geven en dames die zijn blijven steken in een ouderwets feminisme. Heel erg uit de hoogte tegen die arme boertjes die rustig moeten blijven, dan komt hun tijd over een paar generaties wel. Dat heeft de opkomst van de islam enorm geholpen.'

Voor zowel Erdogan als zijn grote concurrent Gülen is Udink allesbehalve complimenteus. Wolven in schaapskleren. Erdogan: een bruut, een dictator, een padisjah (heer der koningen). Gülen: een sluipwesp die zich meester maakt van een mier en zijn larven naar binnen brengt. Wat Gülen en Erdogan gemeen hadden, was doen alsof ze geen islamitische agenda hadden.

Vluchtelingenstroom uit Syrië

Je kunt niet langer meer denken; het gebeurt ver weg. De springvloed van de islam heeft nu ook West-Europa bereikt en met die enorme stroom vluchtelingen vrees ik het ergste. Want dat ingekankerde geloof zullen ze niet gemakkelijk loslaten. In hun wereld, waar ongelovigen en homo's geen plaats hebben, wil ik voor geen goud leven. En ik verdom het me aan te passen. Er wordt gewaarschuwd voor een tsunami en de westerse leiders vinden zandzakken voor de deur effectief genoeg. Elke verstandige visie ontbreekt. Het begint nu wel heel eng te worden.